Antik Çağ’ın Bilim Kültür ve Sanat Merkezi: MİLET

Didim-Söke yolu üzerinde ziyaret edebileceğiniz Didim’e bağlı Balat köyü yakınlarındaki Milet, yetiştirdiği ve tarihte çok önemli olan filozofları ile ünlü. Bunların arasında ilk sırada geleni felsefenin ve bilimin öncüsü olarak kabul edilen Thales. Doğa Bilimleri, Astronomi, Matematik ve Geometri alanında önemli çalışmalar yapmış olan Thales M.Ö 585’te gerçekleşen güneş tutulmasını da doğru olarak hesaplamış, Matematikte günümüzde dahi kullanılan teoremleri keşfetmiştir. Kendisinden sonra yine Milet’ te yetişen Anaksimamdros evrenin oluşumuna dair ortaya attığı fikirler ve öğrencisi Anaksimenes de evrime yönelik ilk düşünceleri ile bilime önemli katkılar yapan fizikçi ve doğa bilimcileridir. Bu filozofların öncelik ettiği Milet Okulu’nun temelini oluşturduğu düşünceler de daha sonra Sokrates, Platon, Aristo gibi filozoflar tarafından temel alınmıştır.

Milet, bilim ve kültür alanındaki önemini uzun yıllar korur. İstanbul’da M.S. 6 . yüzyılda inşa edilen ve o güne kadar görülmemiş bir görkemde olan Ayasofya’yı inşa eden İsodoros gibi büyük bir mimarı da yetiştirir.

Deniz Ticaretinin avantajlarıyla hızla gelişen ve önemli kent haline gelen Milet’te Antik Kente ait bir çok yapı oldukça iyi durumda günümüze gelmeyi başarmıştır. Bunlar arasında 19 bin kişilik büyük Milet Tiyatrosu, Athena Tapınağı , Anadolu’nun en büyük örneklerinden Faustina Hamamı, Agoroları, Limanları ve Tapınakları öne çıkar.

Stratejik Önemini hiçbir zaman kaybetmeyen Milet, sonraki yıllarda Selçuklular’a bağlı bir yerleşim yeri olmuş. Selçuklular’ın yıkılmasından sonra kurulan bağımsız Türk Devletlerinden Menteşoğulları’nın Başkenti haline gelmiş ve ardından Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Milet’te Türk Döneminin en önemli eseri ise 1404 tarihli İlyas Bey Camisi dir.

Faustina Hamamı

Athena Tapınağı

Didim Athena Tapınağı

Faustina Hamamı

Faustina Hamamı

İlyas Bey Cami

İlyas Bey Cami

İlyas Bey Cami

Milet

Didim Milet

Milet

Didim Milet

Milet

Didim'de Görülmesi Gereken En Önemli Anıt: APOLLON TAPINAĞI

Bir Antik Kentten Ziyade Milet'e bağlı bir tapınak yeri ve kutsal olarak nitelendirebileceğimiz Didim, Antik çağlarda Kehanet Merkezlerinin en önemlilerinden birisi olarak öne çıkmıştır. Bu dönemde "Biliciler Kenti" olarakta adlandırılan Didim gelecekle ilgili haber almak isteyenlerin yoğun ziyaretlerine uğruyordu. Güneşin, Müziğin ve Sanatın olduğu gibi Kehanetinde tanrısı olarak kabul edilen Apollon Tapınağı'na gelen kişiler burada bilicilerden gelecekleri ile ilgili kehanetleri öğrenirlerdi.

Kuruluşu, Tanrı Apollon'un kehanetin sırlarını öğretttiği Çoban Brankhos ile ilgili bir efsaneye bağlayan Apollon Tapınağı, ilk olarak M.Ö 8. yüzyılda inşa edilmiş ve tapınağın yöneticiliğini efsanede adı geçen Brankhos'un soyundan gelen Brankhidler yürütmüşlerdir.

Zaman İçinde Tapınak gerçekleşen kehanetleri ile giderek ünlenmiş ve çok uzak diyarlardan dahi devlet adamlarının akıl danışmak ve hatta yapmayı düşündükleri savaşların kendileri için iyi mi kötü mü sonuç doğuracağını öğrenmek için geldikleri bir yer olmuştur. 

Tapınak, ayaklanan Lonialıları cezalandırmak isteyen Persler tarafından M.Ö 494 yılında yıkılmıştır. Tekrar ve bu kez daha görkemli bir şekilde yapılması tüm dünyayı ele geçirme hedefiyle yola çıkarak güzergahı üzerinde Didim' e de uğrayan ve Persleri yenilgiye uğratan Büyük İskender'in gelişiyle başlamıştır. İskender'in komutanlarından olan Selekuos'un emriyle M.Ö. 300 yıllarında tekrardan başlanan yapımı çok uzun yıllar sürmüş ve sürekli ilavelerle büyütülen bir tapınak olmuştur.

Anadolu'da Hristiyanlığın yaygınlaşması ile birlikte tamamlanamadan yarım bırakılmıştır. Çünkü bu tapınak Tek Tanrı inancına uymayan bir yapı olduğu gibi Hristiyanlığın kabul edilmesiyle birlikte, kahinlik ve falcılıkta yasaklanmış hatta bu tür faaliyette bulunanlar ağır bir şekilde cezalandırılmıştır. Bir çok açıdan bu yeni dine uygun olmayan tapınak yavaş yavaş terk edilmiş ve gelecekten haber veren bilicilerde görevlerini yapamaz olmuşlar.

Apollon Tapınağı, en büyüğü 14. yüzyılda gerçekleşen bir çok depremin etkilerinide çok yoğun biçimde hissetse de şu anki kalıntılarından dahi bir zamanlar ne kadar görkemli olduğunu anlayabilmek mümkün.

Antik Dünyanın en büyük 3. Tapınağı olduğu bilinen Apollon Tapınağı'nın günümüzde bir kaç sütunu sağlam olarak durmakta. Asıl olarak ise 2 sıra halinde 124 sütuna sahip yaklaşık 20 metre yüksekliğinde görkemli bir anıttı. Planı da dahil olmak üzere bir çok yönden antik dünyanın diğer mabetlerinden ayrılan Apolon Tapınağından günümüze gelebilen bölümlerindeki benzemeler ve yıllardır ayakta durabilen sütunlar tapınağın ne derece özenli ve görkemli bir biçimde inşa edildiğini gösterir.

Bir zamanlar Tapınağa gelenler günümüz Mavişehir civarında bulunan Panormos Limanında karaya çıkarak tapınağa kadar kutsal yolu izlemekteydiler. Bu yolun her iki yanına dizilmiş heykellerin büyük bir bölümü ise 19. yüzyılda yerlerinden sökülmüşler ve günümüzde "British Museum" da sergilenmektedir. Bununla birlikte bir kısmına hala yerinde görmek mümkün. 

Tapınakla birlikte, tapınağın yanında oldukça ilgi gören ve Didim' in sembollerinden Medusa başınıda görebilirsiniz.

Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Medusa Başı

Didim Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Didim Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Didim Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Didim Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Didim Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı

Apollon Tapınağı